کد مطلب:35396 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:236
كلامی است بلند از مولا در جهت برنمودن دشواریهای فرجام زندگی، و هوس آفرینیها و جذبه های دنیوی و... كه در دل شب فراز آورده و آن را ضراربن منمره[3] گزارش كرده است. این سخن ارجمند در نهج البلاغه بدین سان می آغازد: یا دنیا، یا دنیا الیك عنّی، أبی تعرضت.... سید رضی(ره) بخشی از آن را آورده است و ابن ابی الحدید به هنگام شرح آن نوشته است: من این كلام را از كتاب عبدالله بن اسماعیل بن احمد حلبی با عنوان «التذییل علی نهج البلاغه» نقل می كنم.[4]. از شرح حال ابوالفتح عبدالله بن اسماعیل آگاهیهای شایسته ای نداریم.[5]. [صفحه 19] شیوه ی ترجمه و شرح ترجمه خوانساری از غرر، ترجمه ای آزاد و مفهومی است. وی غالباً شرح را با ترجمه در می آمیزد و به واقع محتوای جمله را در قالب ترجمه ای شرح گونه ارائه می دهد. و گاه صرفاً به ترجمه تحت اللفظی بسنده می كند و گاه پس از ترجمه به شرح و بسط و بیان سخن می پردازد. او خود درباره ی شیوه كارش در مقدمه كتاب چنین گفته است: «... حسب الأمر الأقدس الأعلی مقرّر فرمودند كه نیازمند رحمت بی دریغ كردگاری داعی دوام دولت قاهره ی ابدیه ی جمال الدین محمد خوانساری، به طریق مأمور شرح نگار كتاب حكمت آداب مزبور گردد و در عبارات غامضه و فقرات مشكله ی آنكه محتاج باشند به كشف و بیان اكتفا به ترجمه ننموده بر وجهی كه باید تقریر و تفسیر مراد و ایضاح و افصاح مقصود نماید. لاجرم با وجود عدم استطاعت و قصد بضاعت به حكم «المأمور معذور» به شرح كتاب مزبور بر نهجی كه منظور نظر خاطر ملكوت ناظر والا و مطمح بصر اندیشه ی جهان پیما بود، پرداخت».[6]. گفتیم شیوه ترجمه وی غالباً ترجمه مفهومی و آزاد است. ولی در موارد بسیار اندكی صرفاً به ترجمه لفظ به لفظ بدون شرح و بسط بسنده كرده است. نمونه های ذیل را بنگرید: «العلم كَنز». (شرح غرر، ج1، ص25) (دانش گنج است). «الحزم صِناعة». (ج1، ص40) (دور اندیشی پیشه ای است نیكو). «الغباوة عِوایَةُ». (ج1، ص43). (كودنی سبب گمراهی می گردد). «من حَسُنَ یَقینُهُ حَسُنَتْ عبادتُهُ». (ج5، ص294) (هر كه نیكو باشد یقین او، نیكو باشد عبادت او). بدین سان توان گفت شیوه ی غالب، ترجمه و توضیح است. این توضیحها و شرحها از [صفحه 20] نیم سطر گرفته تا صفحاتی چند وجود دارد. گاه توضیحات و شرح مؤلف و مترجم بزرگوار با وارسیدن به ابعاد مسأله، شكل یك رساله ی خُرد را به خود گرفته است. باری، ترجمه و شرح آقا جمال آكنده است از بحثهای كلامی، فقهی، اخلاقی، اجتماعی و گاه تاریخی.
ابوالفتح عبدالله بن اسماعیل بن احمدبن اسماعیل حلبی، مشهور به «ابن جلّی» از عالمان دیار حلب و از خانواده ریشه دار شیعه ی آن سامان است. این خاندان ادیبان، عالمان و فقیهان بسیاری دارد.[1] پدر او را به پیشوایی در حدیث، گستردگی آگاهیها و فضل و فضیلت ستوده اند.[2] ابن جلّی در جمع و تدوین گفتار مولا كتابی پرداخته است با عنوان «التذییل علی نهج البلاغه». آگاهی ما از این اثر، مرهون نقل ابن ابی الحدید در «شرح نهج البلاغه» است.
صفحه 19، 20.